شادی و گرایش های دینی در ایران پس از انقلاب

این مقاله محصول پژوهشی درباره ی نسبت دین و شادی در ایران پس از انقلاب است که با هدف بررسی موانع بروز رفتار شادمانه به ویژه رفتارهای شاد جمعی در ایران پس از انقلاب انجام گرفته است. همواره بروز رفتارهای جمعی شاد با فرهنگ، آداب و رسوم، عرف و قوانین حاکم بر آن جامعه متناسب بوده است. از آن جایی که یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در زند گی اجتماعی ایرانیان، تفکّرات و گرایشات دینی بوده است، در این مقاله نسبت شادی و تفکّر دینی مسلّط در ایران پس از انقلاب ارزیابی می گردد. در این پژوهش از نوعی سنخ شناسی در چارچوب نظری بهره­ برده­ایم که گرایش های دینی موجود در ایران معاصر را به سه گرایش محافظت گرایی دینی، ترمیم­گرایی دینی، و بازسازی­گرایی دینی تقسیم کرده است. در بخش یافته­های تحقیق با تکیه بر روش اسنادی مجموعه­ی کتب، مقالات و آرای صاحب­نظران در حوزه­ی دین و نیز فتاوای مراجع تقلید در باب مظاهر شادی، مطالعه و دسته­بندی شده است. بررسی آرای برخی از مهم ترین صاحب نظران و کارشناسان حوزه­ی دین و نیز فتاوای مراجع تقلید شیعه­ی ایرانی که در سه دهه­ی اخیر در خصوص شادی دیدگاه هایی را ارائه نموده­اند، در دستور کار بوده است. یافته­های تحقیق نشان­ دهنده ی آن است که گرایش محافظت گرایی دینی به عنوان گرایش مسلّط در ایران پس از انقلاب ارزیابی شده است. این گرایش دینی با نگاهی منفی به شادی و محرّک های آن، موجب محدود شدن رفتارهای شادمانه در جامعه شده است. محافظت گرایان اصل را بر نفی رفتارهای اجتماعی شادمانه می­گذارند و عموماً این­گونه رفتارها را برنمی­تابند. در مقابل گرایش ترمیم­گرایی نگاهی مشروط به شادی دارد و شادی را به نحوی نسبی مورد تأیید قرار می­دهد. آنان قیودی را برای بروز شادی مطرح می کنند. امّا بازسازی گرایان دینی نگاهی مثبت به بروز رفتارهای شادمانه دارند. بازسازی گرایان اصل را بر تأیید و ترویج شادی و رفتارهای شادمانه می گذارند.